Gastblog van Charlotte: Verhalen vertellen bij kunst

Praten over kunst

Praten over kunst is een samenwerkingsproject van Bibliotheek Kennemerwaard en het Stedelijk Museum Alkmaar. Dit programma is bedoeld voor groepen mensen die moeite hebben met taal, zoals nieuwkomers en inburgeraars. Het gaat in het programma om taal en ontmoeting. Deelnemers worden uitgenodigd om met elkaar te praten en te fantaseren over schilderijen.

Ontwikkeling
Voor Bibliotheek Kennemerwaard begon het als een programma bij de ouderkamers van basisscholen in Overdie (Alkmaar), waarbij samen werd gepraat over schilderijen en kunst in verschillende culturen. De ouders hadden de wens ook eens bij een museum op bezoek te gaan.
Bij het Stedelijk Museum Alkmaar wilde men graag een programma ontwikkelen voor groepen  nieuwkomers en mensen voor wie Nederlands de tweede taal is.
Het contact tussen bibliotheek en museum leidde tot een eerste opzet van het programma Praten over kunst.
Het programma bestaat uit een bijeenkomst in de bibliotheek en een bijeenkomst in het museum. Deelnemers worden geprikkeld om met elkaar te praten over wat ze zien op de schilderijen. Hiervoor worden werkvormen uit Visible Thinking gebruikt, een al door het museum gebruikte laagdrempelige methode om naar kunst te kijken.

Eerste pilot
Deze opzet werd getest in een pilot bij de tentoonstelling van de Bergense School in het voorjaar van 2017. Er deden vijf groepen mee. Er volgden wat aanpassingen. De opzet bleek goed te werken: het programma sloeg aan. Zowel de deelnemers als de begeleiders van de groepen waren enthousiast. Het programma maakte gretigheid los bij de deelnemers: gretigheid om over de schilderijen te praten. Het stimuleerde hen om in duo's met elkaar te praten of iets te vertellen aan de hele groep. Eigenlijk zaten deelnemers meestal te popelen om aan het woord te komen.
Het programma maakte verhalen los: persoonlijke verhalen, waar de begeleiders uit de bibliotheek en het museum van onder de indruk waren en waar ze na afloop nog even samen over stonden na te praten en na te genieten.

Tweede pilot
Van oktober 2017 tot en met januari 2018 vond een tweede pilot plaats bij de tijdelijke tentoonstelling van Emanuel de Witte. Aan deze pilot deden negen groepen mee. En ook bij deze pilot: enthousiasme, bij alle partijen.
Deze pilot maakte duidelijk dat het programma bij diverse tentoonstellingen gebruikt kan worden. Verder bevestigde deze pilot dat het programma geschikt is voor groepen met verschillende taalniveaus en settings. Dat blijkt uit de diversiteit aan groepen die hebben deelgenomen: ouderkamer groepen (basisscholen), conversatiegroep NT2, discussiegroep NT2, groepen Staatsexamen, inburgeraars, nieuwkomers A1 niveau en een groep vrouwen vanuit de Turkse moskee.
In totaal hebben er veertien groepen deelgenomen met gemiddeld acht deelnemers.

Mooie verhalen
Er was veel belangstelling voor taferelen in schilderijen die lieten zien hoe het er vroeger uitzag in Nederland.
Sommige schilderijen in het museum riepen bij de deelnemers herinneringen op aan vroeger, bijvoorbeeld aan hun geboorteland. Onderstaand schilderij deed een deelneemster denken aan de vismarkt waar ze met haar vader iedere week naar toe ging:

(Bijschrift: portret van Adriana van Heusden en haar dochter op de vismarkt in Amsterdam 1662/1663)

Een ander schilderij riep bijvoorbeeld herinneringen op aan het gebrek aan elektriciteit, koken op vuur, samen eten. Of gewoon: "Deze vrouw doet me aan mijn moeder denken!"

De schilderijen en de opdrachten daarbij prikkelden de fantasie van de deelnemers. Er kwamen grappige, verrassende en spannende verhalen te voorschijn.
Eén verhaal sprong eruit. Een deelnemer had een waar thriller scenario bedacht bij onderstaand schilderij.

(Bijschrift: portret van een familie in een interieur 1678)

De deelnemers wilden na het vertellen van hun eigen verhaal bij een schilderij graag weten wie het schilderij gemaakt heeft, wanneer het is gemaakt en wat de kunstenaar heeft willen schilderen. 

Er wordt nu bekeken of Praten over kunst structureel aangeboden kan worden.

Reacties van deelnemers
Nursen (Turkije): "Leuk om naar de schilderijen te kijken en jezelf vragen te stellen over het schilderij. Ook om je af te vragen welk verhaal er achter zit. Interessant om achteraf te horen wie het gemaakt heeft en wat het is. Je kunt dit ook met je kinderen doen!"
Hanna (Egypte): "Leuk om steeds dieper naar een schilderij te kijken."
Drifa (Marokko): "Interessant om te kijken naar hoe het vroeger was."

Charlotte

Samen wandelen: gastblog van Charlotte

Gemengde groep
Het was alweer de derde wandeling die Bibliotheek Kennemerwaard organiseerde voor iedereen, maar speciaal voor mensen die moeite hebben met de Nederlandse taal.
Op donderdagochtend 7 september vertrokken twee groepen, beiden begeleid door een gids van IVN, vanuit de bibliotheek aan de Gasthuisstraat voor een wandeling van anderhalf uur.
Het weer was prima. Er was veel belangstelling voor de wandeling, onder andere van taalkoppels: mensen uit het AZC met vrijwilligers van het Alkmaar Freedom House en ook van mensen die gewoon van wandelen houden.

Opzet wandeling
De opzet was een wandeling met informatie over Alkmaar én de natuur in en rond de stad. De ene gids vertelde veel over de natuur, bijvoorbeeld over de oer-Hollandse eik, waarin veel beestjes leven en de twee oudste bomen in de Alkmaarderhout. Maar ook over de harddraverij en de Cadettenschool.



De andere gids vertelde vooral enthousiast en grappig over de natuur, waar ook van genoten is. Beide gidsen zijn natuurliefhebbers in hart en nieren...



Reacties
Na en tijdens de wandeling waren er veel positieve reacties. Ik heb deelnemers zien genieten, ook twee mensen die nog bijna geen woord Nederlands spraken. Ontmoeting is ook een doel van deze activiteit en dat heb ik zien gebeuren.
Sommige deelnemers vonden het taalgebruik te moeilijk. Een andere opmerking was dat de geschiedenis van Alkmaar te weinig aan bod kwam.
Alle reacties neem ik mee bij het organiseren van een eventuele volgende wandeling.

Samen napraten
Na afloop werd er nog samen koffie en thee gedronken bij Café Con Libros in de bibliotheek. Zo konden deelnemers die tijdens de wandeling kennis met elkaar maakten nog even napraten. Bij sommige groepjes was het zó gezellig dat het leek of ze de hele middag zouden blijven zitten!



Meer weten over de activiteiten van het IVN? Neem een kijkje op hun website.
Meer informatie over het Alkmaar Freedom House is uiteraard op hun website te vinden.

Charlotte

Delen van verhalen over de (nieuwe) bibliotheek

Gisteren hadden we bij Kennemerwaard een discussiemiddag rondom de uitvoering van ons Meerjarenbeleidplan met ons managementteam en onze Raad van Toezicht.  In alle gesprekken met de Raad van Toezicht merk ik dat ze heel enthousiast zijn over onze organisatie, maar dat ze het ook moeilijk vinden om zich een beeld te vormen van die nieuwe rollen van de bibliotheek. En dus waren gistermiddag zes van onze medewerkers uitgenodigd om iets te vertellen over hun werk.

http://www.hi-re.nl/wp-content/uploads/inspiratie1.jpg

Het begon met Stephan, die vertelde over zijn zoektocht in hoe je communities vorm geeft. Hij richt zich op het thema duurzaamheid. In een kleine twee jaar tijd is het hem gelukt om rondom dit actuele thema een groep van betrokken burgers, kleine bedrijfjes, zzp'ers en eigen medewerkers te laten ontstaan: Duurzaam Doen. Met een relatief klein budget allemaal vanuit bevlogenheid een bijdrage leveren. Niemand krijgt (volledig) betaald voor zijn/haar inbreng, de mede-organisatoren zijn collega's, betrokken ondernemers of burgers die voor een kleine tegenprestatie mee vorm geven aan een 'beweging' waar de bibliotheek het faciliterend middelpunt van is. Stephan deelde hoe moeilijk het is om los te laten.... en hoe mooi het is als ons dat lukt als bibliotheek en hoeveel je dan kunt bereiken.

Vervolgens kwam Maria aan het woord. Ach... Maria... geef haar het woord over bestrijding laaggeletterdheid en ze praat je de oren van je hoofd. Als je niet na een gesprek met Maria inziet hoe belangrijk dit thema is, welke impact we als bibliotheek hebben  op de levens van mensen dan heb je een hart van steen.

Jolanda vertelde over onze programma's rondom programmeren, coding, raspberry pi's. De zoektocht naar waar nou precies behoefte aan is. En dat dit dus heel erg per doelgroep verschilt. Van workshops/lessencyclus in LINUX naar workshops programmeren zonder computers voor het basisonderwijs. Van Lego Mindstorm en Scratch en CoderDojo. Op zo'n moment voel ik mij heel oud ;-) al weet ik ongeveer wat het inhoudt omdat ik naar de workshop voor collega's van Jolanda ben geweest.

Jeanet vertelde over het succes van Kennemerwaardse leesconsulenten op basisscholen. Hoe we van 4 scholen naar 41 scholen in 4 jaar tijd zijn gegroeid. En hoe blij en tevreden de scholen met ons zijn en hoe de leesresultaten op school omhoog gaan. En dat we nu ook vragen vanuit de VVE krijgen, aangekaart door het basisonderwijs. Om zo nog beter te kunnen voorkomen dat er leesachterstanden ontstaan. Jeanet staat echt te glimmen van trots als ze vertelt over haar collega consulenten.

Suzan vertelde over Dag en Dauw. Ons 'senioren' programma samen met Artiance (centrum voor de kunsten). Ook hier een verhaal over een zoektocht, van sturen naar loslaten en faciliteren. Van mensen betrekken bij wat ze willen leren of zien, naar mensen zich zien ontplooien en zelf een bijdrage aan het programma te laten doen doordat ze nu zelf op de planken gaan staan. Over hoe je (kwetsbare) ouderen bereikt en hen in staat stelt een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Ook Suzan vertelde hoe moeilijk het is om los te laten... en hoe mooi de resultaten zijn als je dat lukt.

Als hekkensluiter kwam Leonie aan het woord over haar project Veilig Puberen. Een bijzonder project waarbij de bibliotheek 3 lessen mediawijsheid geeft in bovenbouw basisschool en onderbouw voortgezet onderwijs, met als speciale focus seksualiteit en internet. Je schrikt er van als je hoort waar kinderen allemaal mee geconfronteerd worden, en wat ze bedoeld of onbedoeld elkaar aandoen met het verspreiden van foto's of filmpjes. En zo onder de indruk ben ik dan als ik Leonie hoor vertellen hoe ze kinderen in hun kracht zet, hen duidelijk maakt dat zij zelf het verschil kunnen maken in niet hard over anderen en over zichzelf te oordelen. En hoe ze van kinderen terug hoort dat ze na haar lessen filmpjes en foto's van hun telefoon of tablet halen omdat ze inzien dat het niet slim is om die te verspreiden. Zeer indrukwekkend om te horen en haar betrokkenheid met die kinderen te zien.

Dat kreeg ik ook terug van onze Raad van Toezicht. Wat mooi om te zien wat er allemaal nog meer gebeurt, en nu hebben we er een veel beter beeld bij. Dan vallen dingen op hun plaats, de goede dienstverlening die dagelijks in onze vestigingen door al onze medewerkers wordt verleend, in combinatie met het 'nieuwe' bibliotheekwerk, wat in sommige gevallen zelfs al 'oud' of in ieder geval vertrouwd aan het worden is. Samen vormen ze het beeld van de bibliotheek van de toekomst. Ze hebben elkaar nodig en kunnen elkaar heel goed versterken. De vestigingen met hun bezoekersstromen, waar meer en meer ook invulling wordt gegeven aan onze programmalijnen. En de vestigingen als uitvalsbasis voor programma's op school, in de wijk, bij instellingen. Mooi! En ja, daar word ik blij van als ik merk dat mijn enthousiasme voor alles wat we doen van uitlenen tot mediawijsheidlessen rondom seksualiteit gedeeld en uitgedragen wordt.

Bent u benieuwd naar wat de bibliotheek nog meer doet dan boeken uitlenen? Vraag het gerust aan één van onze medewerkers. We vertellen er u graag over.

Een gemiddelde dag van een directeur ;-)

Je hebt van die dagen dat je agenda vol zit met afspraken en dat je aan het eind van de dag je afvraagt wat je nu hebt gedaan. Vandaag zal niet zo'n dag zijn. Gisteren had ik drie afspraken, en met het technisch weer kon ik er ook nog heerlijk op de fiets heen.

Het begon met een afspraak met de directeur van de WNK, de sociale werkplaats hier in de regio. Bij uitstek een plek waar je als bibliotheek op het gebied van bestrijding laaggeletterdheid binnen wilt zijn. Ik was er samen met Maria Sabel, onze onvolprezen, altijd bevlogen regiocoördinator Lezen en Schrijven en accountmanager laaggeletterdheid.  We hebben persoonlijke verhalen met elkaar uitgewisseld, de passie voor ons vak, sociale betrokkenheid. Het gesprek eindigde met een wederzijds aanvoelen van mogelijkheden en onmogelijkheden, en met een belofte om te zoeken naar kansen en de wil om ze te willen vinden.

Daarna fietste ik door naar Heerhugowaard, naar het Johannes Bosco van het Trinitas college. Ondersteund door Jolanda Kreuk en Rita Smedinga hadden we daar ook een afspraak met de directeur. Afgelopen schooljaar heeft bibliotheek Kennemerwaard proef gedraaid met lessen "Hoe gedraag je je op het internet en social media". 64 lessen maar liefst werden door ons verzorgd. En dat smaakte naar meer. Niet alleen bij ons, maar ook bij de school en bij de gemeente. Er is de afgelopen jaren nogal eens wat gedoe geweest met knokkende jongeren die elkaar via de social media opriepen. De gemeente wilde dat aanpakken, en ging naast op de handhaving te gaan zitten ook op zoek naar manieren om preventief hier iets op te vinden. En toen kwamen ze, na enige omzwervingen bij ons terecht. De gemeente wil graag dat wij nu in het programma "Veilig puberen" een bijdrage leveren.

Wat we dus nu gaan doen het komend schooljaar is het volgende: een workshop oid verzorgen op een ouderavond over keuzes op internet en social media, 10 dingen voor docenten (gebaseerd op 23 dingen) én een mediacoach leveren die tijdens de mentorlessen de lessen die in de brugklas zijn gegeven op het gebied van social media gaat opfrissen. Deze mediacoach wordt dan ook ingeschakeld bij het opstellen van een sociaal veiligheidsplan van de school. WAUW! Daar ben ik  hardstikke trots op dat onze mensen dit met hun pilot hebben bereikt!

En dan als eind van de dag aanschuiven bij een meeting en presentatie van Boer tot bord. Dat past mooi in ons programma Duurzaam Doen! De opkomst viel door het mooie weer misschien wat tegen, maar wel vertegenwoordigers van de lokale politiek en de wethouder Duurzaamheid. En complimenten van de mensen van Boer tot Bord, dat het zo fijn was dat het in de bibliotheek kon.

Zo'n dag was het dus...... en dan had ik de avond nog in het verschiet ;-)

open brief aan (nieuwe) raadsleden Alkmaar

Geacht (nieuw) raadslid,

Van harte gefeliciteerd met uw verkiezing in de raad van Alkmaar.

Of u nu terugkeert in de raad of als nieuw raadslid bent gekozen, de komende vier jaar zullen in het teken staan van veranderingen. Onder andere omdat het rijk belangrijke taken in het sociale domein heeft overgeheveld naar de gemeente. U als gemeenteraadslid zult hierover beslissingen moeten nemen. 

Mocht uw partij betrokken zijn bij de collegeonderhandelingen willen we graag het volgende bij u onder de aandacht brengen. Eén op de negen Nederlanders is laaggeletterd, en heeft moeite zich zelfstandig te redden in de maatschappij. Een kwart van de kinderen in Nederland stroomt met twee jaar leesachterstand uit het basisonderwijs, en heeft daarmee een groot probleem in de verdere school- en arbeidscarrière. Bestrijding van laaggeletterdheid en preventie van taalachterstanden zou wat de bibliotheek betreft hoog op de politieke agenda moeten staan. De bibliotheek levert daarin al een belangrijke bijdrage, maar kan nog meer betekenen op dit beleidsterrein.

Naast de verantwoordelijkheden op het gebied van zorg, welzijn, werkgelegenheid ligt er binnen Alkmaar ook het vraagstuk over het voorzieningenniveau. Kunt u dat in deze tijd handhaven, of moet het over een andere boeg? En welke maatschappelijke doelen wilt u met die voorzieningen bereiken,  wat verwacht u aan sociaal rendement van organisaties. 

Eén van die voorzieningen is de bibliotheek. Ook bibliotheken hebben te maken met veranderingen, zowel in gebruik als in activiteiten en diensten. Bibliotheek Kennemerwaard is bezig met het ontwikkelen van een nieuw beleidsplan. Daarin zetten we de veranderingslijn van de afgelopen vier jaar door. Meer geld en uren naar bestrijding van taalachterstanden, bevordering van informatievaardigheden, meer inzetten op maatschappelijke waarde van de bibliotheek, de bibliotheek midden in en ten dienste van de lokale gemeenschap. Tenslotte gaat het niet alleen om wat de bibliotheek ‘kost’, maar vooral ook wat de bibliotheek u als gemeente kan opleveren aan (sociaal) rendement.

Wist u bijvoorbeeld wat bezoekers van de bibliotheek als antwoord gaven bij de vraag wat het bibliotheeklidmaatschap voor hen betekent?:  73% kan zichzelf beter vermaken en 69% voelt zich wijzer geworden door het gebruik van de bibliotheek. Daarnaast blijkt uit onderzoek in andere gemeenten dat eenzame burgers de bibliotheek als de meest prettige instantie ervaren om te bezoeken.

.

Over deze en andere zaken zouden wij graag met u in gesprek gaan. Begin 2015 zullen wij een informatieavond over onze nieuwe beleidsplan organiseren. Mocht u voor die tijd al benieuwd zijn naar onze plannen bent u natuurlijk van harte welkom voor een gesprek over de plannen van de bibliotheek, en hoe deze de doelstellingen van de gemeente Alkmaar kunnen versterken.

Ik wens u veel succes in de komende raadsperiode.

Met vriendelijke groet,

Erna Winters

Directeur/bestuurder bibliotheek Kennemerwaard

Zaaien om te oogsten

Volgende week is het zover. Dan gaan meer dan 30 partijen het Bondgenootschap geletterdheid samen met bibliotheek Kennemerwaard ondertekenen. Een middel om verbondenheid te creëren op één van de grote problemen die onze maatschappij kent: laaggeletterdheid. Je zou het niet zo verwachten in een ontwikkeld land als Nederland maar 1 op de 9 volwassenen is laaggeletterd, en een kwart van de kinderen gaan in Nederland met 2 jaar leesachterstand van het basisonderwijs af. Voorwaar een groot maatschappelijk probleem wat echt meer aandacht verdient. 


Begin dit jaar zijn we bij bijna alle raadsfracties in de gemeenten Castricum, Heerhugowaard en Bergen op bezoek geweest om met hen te praten over de toekomst van de bibliotheek. Overal bespraken we bovenstaand probleem. Natuurlijk kregen we af en toe terug dat leesbevordering toch vooral een taak van het onderwijs is, en dat 'de anderhalve allochtoon' in het dorp niet mee telde als een groot probleem. Maar toch, bij een aantal raadsleden was wel een soort besef gekomen dat de bibliotheek veel meer is dan boeken uitlenen, en zich op het maatschappelijk veld goed kan manifesteren.


Eind oktober hielden wij een bijeenkomst voor al onze raadsleden uit de vier gemeenten, waarin we informatie geven over wat wij als bibliotheek allemaal doen op het sociaal domein. Ook de wethouders met de WMO en de 3 decentralisaties hadden van ons een brief met 'position paper' gekregen. Allemaal informatie zaaien, en hopelijk ook enthousiasme kweken voor het werk wat we doen. Onze medewerkers en samenwerkingspartners vertelden op die avond met veel liefde en gedrevenheid over hun werk, hun contacten en hun resultaten. Na afloop kregen we bedankjes van de raadsleden over de informatieve en gezellige avond.


Vorige week was er een mooi tussenoogst moment. Ik werd uitgenodigd bij de wethouder Jeugdzorg en Onderwijs in de gemeente Castricum. Deze wethouder hadden we gesproken voordat ze wethouder was, en we hebben toen verteld over het probleem laaggeletterdheid. Nu nodigde ze mij uit en vroeg mij om te vertellen wat we allemaal doen en kunnen doen om laaggeletterdheid te voorkomen en te bestrijden. Ik vertelde haar over het bondgenootschap, en dat we heel graag zouden zien dat zij als gemeente ook ondertekenaar worden. Ze wilde graag meer informatie, en ging er ook mee aan de slag. Volgende week gaat ook Castricum onderdeel uitmaken van het Bondgenootschap. En wij mogen voor het eind van het jaar met een plan van aanpak komen over hoe wij als bibliotheek in de gemeente Castricum laaggeletterdheid kunnen bestrijden. Dan hoop ik natuurlijk dat daar ook extra geld voor beschikbaar komt ;-)


Als laatste wil ik jullie het filmpje van Lisa waar ik de wethouder op attendeerde niet onthouden. Ze heeft het bekeken, en ook gelijk op twitter gezet omdat het haar raakte. Fijn als je verhaal wordt opgepakt!

Een discussieavond voor raadsleden over laaggeletterdheid

Gisteravond hielden we in de bibliotheek van Alkmaar een informatie- en discussieavond voor raadsleden en ambtenaren van de vier gemeenten waarvoor we werken over laaggeletterdheid en de rol van de bibliotheek. De opkomst kon beter, maar die raadsleden die er waren bleken zeer geïnteresseerd.

We lieten de avond begeleiden door Rick Koster, die dat prima doet. Als eerste lieten we een filmpje zien van ongeveer 5 minuten waarin een beeld werd geschetst over wat de bibliotheek allemaal eigenlijk doet. Daarna kwam Hanneke Wentink aan het woord. Zij is lector bij Saxion Hogeschool en is gespecialiseerd in lees- en taalachterstanden. Zij gaf in beelden en cijfers weer wat laaggeletterdheid voor gevolgen heeft, economisch op landniveau, maar ook wat het voor mensen persoonlijk betekent. Economisch kost het ons land ongeveer € 556 miljoen per jaar, als we het zouden aanpakken en verhelpen zou het ons land € 700 miljoen opleveren. Op persoonlijk niveau is laaggeletterdheid ook een probleem met enorme impact. Laaggeletterden hebben slechte arbeidsmogelijkheden, slechtere gezondheid, gaan eerder dood, kunnen hun kinderen niet goed begeleiden in hun schoolcarrière, hebben vaker een minder goed sociaal netwerk, zijn minder gelukkig.

Daarna liet Hanneke Wentink zien wat de mogelijkheden zijn om het aan te pakken, om laaggeletterdheid te bestrijden. Ze gaf voorbeelden uit Twente, hoe ze daar in netwerkverband gezamenlijk met gemeente, hogeschool, onderwijs en bibliotheek aan de slag gaan om dit probleem te tackelen. Haar voordracht met kennis van zaken en met betrokkenheid om mensen te helpen geletterd te worden zette de aanwezige politici al lekker in de goede stand van kritisch geïnteresseerd.

Daarna was het woord aan twee van onze medewerkers, Jeanet Doodeman en Maria Sabel. Beiden vertelden met bevlogenheid over hun specialisme, respectievelijk de jeugd en volwassenen. Hun ervaringen met begeleiding van lees- en taalbevorderingsprojecten gaven een mooi beeld aan de raadsleden over wat de bibliotheek al allemaal doet. Jeanet en Maria lieten ook nog het één en ander zien over wat de bibliotheek biedt aan bevordering van mediawijsheid en informatievaardigheden. En de bieb doet het niet alleen, we doen het samen met onderwijs, consultatiebureau's, gemeente, VVE, welzijnsorganisaties, vrijwilligers. Je voelde dat er een wereld open ging aan informatie voor de raadsleden.

Extra aanwezige was een vertegenwoordiger van de Lions. Ik heb ook wat geleerd gisteravond, want ik wist niet dat de Lions zich actief inzetten voor bestrijding van laaggeletterdheid. Vandaag gaan zelfs twee van onze medewerkers verder in gesprek met de Lions om verder te werken aan een bondgenootschap in de regio waarin diverse partijen zich in gaan zetten voor de bevordering van geletterdheid. Het is mooi om te zien dat dit maatschappelijk probleem opnieuw weer hoog op de agenda staat, en wij willen ons daar als Kennemerwaard  keihard voor inzetten.

V.l.n.r: Rick Koster, Hanneke Wentink, Erna Winters, Regina Ybema, Yolande de Bont, Leo Dickhoff

Aan het eind hielden we een korte forumdiscussie. Daar hadden we een schooldirecteur, een raadslid en wethouder voor uitgenodigd naast Hanneke Wentink en ondergetekende. Tijdens de discussie bleek dat de aanwezigen het belang van geletterdheid (taal- en informatievaardig) breed werd onderschreven. Natuurlijk waren er wel wat vraagtekens uit de zaal: hoe zit het met de cijfers van onze gemeente, hoe meet je of die maatregelen effectief zijn, hoe zit het met de verantwoordelijkheid van ouders, wat is de invloed van internet en tv op leesgedrag? Daar kon door het forum heel goed antwoord op worden gegeven. Alle sprekers waren bevlogen en betrokken, en dat maakte de boodschap die werd gebracht ook werd opgepakt door de politici. De bibliotheek is een belangrijke schakel in een ketenaanpak om laaggeletterdheid te bestrijden. En zo werd het een avond waarvan ik denk dat veel politici zelfs de politiek een beetje vergaten en vooral geïnteresseerd waren in ons verhaal, en geïnformeerd naar huis toe gingen.

Bestuurlijk overleg met de wethouders

Gisteren hadden we gelukkig weer een bestuurlijk overleg met onze wethouders en ambtenaren. Vorig jaar was er door allerlei oorzaken maar één keer een overleg geweest, terwijl we dat graag minimaal twee keer per jaar doen. Met alle wethouders en ambtenaren om tafel om met elkaar van gedachten te wisselen. Elkaar op de hoogte te houden en wij als bibliotheek geven dan graag wat doorkijkjes naar de toekomst.

Gisteren hebben we een presentatie gegeven over wat de bibliotheek kan doen op het gebied van bestrijding laaggeletterdheid. Deze presentatie hebben we wel eerder gehouden, maar het is belangrijk om hem keer op keer te herhalen. De cijfers liegen er natuurlijk niet om, en dan zie je dat wethouders er toch elke keer weer van schrikken. 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland, 25 % van de leerlingen verlaten het basisonderwijs met 2,5 jaar leesachterstand. En wat mooi dat wij daar als bibliotheek een belangrijke rol in willen en kunnen spelen om dat probleem met samenwerkingspartners aan te pakken. Langdurig, structureel, samen.

Als je dan vervolgens vraagt hoe de verschillende gemeenten/wethouders daar in staan, zie je wel verschillen. De één is zeer bereid daar in te investeren, vindt het een belangrijke taak van de bibliotheek. Deze wethouder wil graag met zijn collega van Onderwijs, met de schoolbesturen en de bibliotheek om tafel om te kijken of en hoe we dit naar de toekomst vorm gaan geven. En daar word ik natuurlijk blij van, van zo'n voortvarende wethouder met een gedreven opstelling.

De ander zegt het belangrijk te vinden, maar wil ook zeker bibliotheekwerk voor ouderen overeind houden. Dat is mooi. Want dat willen wij ook. En deze wethouder geeft aan in het kader van de bezuinigingen zeker goed naar de meest kwetsbare doelgroepen te willen kijken. En dat de rol die de bibliotheek heeft in de toekomst te maken heeft met de leesvaardigheid en met de informatievaardigheden. Dat biedt ook kansen. Want wij vinden informatievoorziening een belangrijke taak van de bibliotheek, juist in het digitale tijdperk.

Eén gemeente zegt dat de bibliotheek een belangrijke basisvoorziening is, en dat het goed is om te kijken hoe we zoveel mogelijk resultaat kunnen behalen op het terugdringen van taalachterstanden. Ook mooi, dat geeft gespreksstof voor de toekomst.

En één gemeente zegt dat dienstverlening aan het onderwijs prima is, goed om de laaggeletterdheid aan te willen pakken. Maar dat de scholen daar ook iets aan bij moeten dragen. Want dat die nu het bijna 'om niet' krijgen. Dat biedt ook genoeg gelegenheid tot gesprek. Want waar leg je de lasten neer van de structurele aanpak. En waar komen de lasten te liggen als je er niet structureel in investeert....? En zet je dan in op preventie, op het geven van kansen.... of ga je aan symptoombestrijding doen?

Eén van de mooiste uitspraken van het overleg vond ik dat alle vier de gemeenten uitspraken dat de regionale samenwerking die op andere beleidsterreinen in gemeenschappelijk regelingen wordt vorm gegeven, ook afgespiegeld kan worden op de bibliotheek. Dat er niet zo maar bezuinigd kan worden en verwacht kan worden dat de rest het dan wel opvangt. Dat je dat in regionaal overleg tussen de wethouders moet zien op te lossen.

Al met al een vruchtbaar overleg dat zijn vervolg zal hebben in lokale overleggen en in het najaar weer met alle vier de gemeenten om tafel. Een nieuwe datum is gelukkig al geprikt! Erna

Taalvaardigheid, zo belangrijk

Vanmiddag was er een minisymposium in het stadhuis van Alkmaar. Georganiseerd door de gemeenten Heerhugowaard en Alkmaar, het ROC en bibliotheek Kennemerwaard. Dit symposium was gericht op de medische wereld. Op dokters, zorgverleners in de GGZ, op iedereen die vanuit de gezondheidszorg wel eens te maken kan krijgen met laaggeletterden. 

Het ging over herkenning. Het ging over bewustwording. Hoe belangrijk het is om te herkennen dat mensen misschien niet kunnen lezen. Wat dat voor effect kan hebben op de behandeling die je voorschrijft. Als jij als medicus iets voorschrijft en een behandelmethode op schrift zet, als mensen dat niet kunnen lezen. 

Aan het eind van die uitverkochte middag, 75 deelnemers uit het medische veld en aanverwant uit de regio Alkmaar, was er bereidheid om ook door te gaan verwijzen. Want daar ligt schroom bij de medische wereld. Men vindt het niet zijn/haar taak om dit bespreekbaar te maken, al signaleert men het probleem wel. En ook onbekendheid met waar men naar toe zou moeten verwijzen. 

Nu is er een landelijk nummer waar je naar toe kunt bellen. Die nemen naam en telefoonnummer op van de vrager. Die wordt dan teruggebeld door het dichtstbijzijnde ROC of andere instantie. In Kennemerwaard hebben we nu een regionaal telefoonnummer, dan wordt je doorverbonden met de bibliotheek. Wij kennen het totale aanbod van alle partijen, en nodigen de laaggeletterde eerst uit voor een persoonlijk gesprek om te kijken welk aanbod het best bij hem/haar past. We maken het persoonlijk, gelijk.

Ik ben trots op dit initiatief. Het zet laaggeletterdheid ook bij de medische wereld op de kaart, en we reiken ze een oplossing aan. En in het voorbijgaan zetten we ook de bibliotheek ook nog eens extra in de spotlight als de organisatie die al die partijen aan elkaar verbindt, doorverwijst en actief opereert in de bestrijding van dit grote probleem.

Kent u iemand die problemen heeft met lezen, neem dan contact op met de bibliotheek. Wij kunnen u verder helpen.

Erna Winters