Bloed, zweet & drama

Waarschuwing!
Als je niet kunt tegen expliciet geweld, onverbloemde naaktheid en behoorlijk expliciete sex, moet je deze serie aan je voorbij laten gaan. Echt, de ledematen vliegen nogal eens letterlijk in het rond. Spartacus komt van HBO en daar kan veel meer dan wij van televisiereeksen gewend zijn. Onder al die hevige uitspattingen schuilt echter een sterk verhaal waar qua intriges Shakespeare zich in zijn tijd bepaald niet voor zou hebben geschaamd. Het is drama van het niveau van Downton Abbey (waar ik graag naar kijk), maar dan 'on speed'. Met fantastisch camerawerk, waarbij er eindelijk ook eens iets is gedaan met de voorbeelden in sfeer en symboliek van de natuurlijke elementen die Aziatische filmmakers ons met schijnbaar gemak regelmatig voorschotelen.

Strijdtoneel
Spartacus bestaat uit vier seizoenen (de dvd van het vierde seizoen moet hier nog uitkomen) en door tragische omstandigheden uit drie eenheden. Hoofdrolspeler Andy Whitfield werd na zijn indrukwekkende vertolking van de klassieke held in het eerste seizoen (Blood and Sand) ernstig ziek. In afwachting van zijn herstel werd er een prequel-reeks gefilmd met de voorgeschiedenis van het huis Battiatus, vóór de komst van Hercules (Gods of the Arena). Een gouden greep waarbij er niets aan kwaliteit werd ingeboet. Integendeel - de intriges kwamen nog beter tot hun recht. Toen de acteur overleed, rees vanzelfsprekend de vraag of de serie voortgezet kon worden.
Eerlijk gezegd zou ik het erbij gelaten hebben. Spartacus die zijn vrijheid herwint had op zich als een prima open einde kunnen fungeren. Maar de programmamakers huurden de voor mij onbekende Liam McIntyre in om de rol over te nemen en in twee seizoenen de rest van het verhaal zich te laten ontvouwen. Tot mijn niet geringe verbazing pakte dat wonderwel uit. Het helpt daarbij enigszins dat je Spartacus na zijn ontsnapping, aan het hoofd van een rebellenleger, als een ander mens kunt zien. Maar het is knap gedaan en ook buiten de beperkte ruimte van de arena en het huis van Battiatus komt de kracht van de vertelling tot zijn recht.

Een plaats in de arena
Ik heb geen moeite met het openlijk tonen van naaktheid en seksualiteit. Temeer daar dit in de Romeinse tijd ook op die manier speelde. Het geweld had voor mij bepaald minder gemogen en overschaduwt de intrigerende vertelling. Ik begrijp wel wat de filmmakers er mee willen zeggen. Overdreven afstandelijke sensatie wordt afgezet tegen echt leed dat er achter verborgen gaat. Het is alsof je zelf in de arena plaats neemt en dat is bepaald een ongemakkelijke ervaring die heel wat vragen oproept. Als in een klassieke tragedie wordt daarbij alles enorm uitvergroot en is niets en niemand in het verhaal zeker. Hou je vast aan je stoel, want je zult meermaals denken: "ze zullen toch niet ...heb ik dat echt gezien ... dat kunnen ze toch niet maken?" Weet als je aan Spartacus begint dat ze dat wel kunnen maken. En zullen doen.

Raoul

Reserveer Spartacus Blood and Sand in onze catalogus Reserveer Spartacus Gods of the Arena in onze catalogus Reserveer Spartacus Vengeance in onze catalogus

Canto Ostinato

Volkskrantjournalist Wilma de Rek interviewde Simeon ten Holt vele uren over zijn leven en schreef een biografie over hem met als titel de naam van zijn meesterstuk Canto Ostinato. In het boek komen bewonderaars zoals Paul Witteman en Joke Hermsen aan het woord maar ook Jeroen van Veen, hij heeft het stuk al honderden keren gespeeld en besprak zijn ervaringen van de concerten veelvuldig met Simeon. In het boek tref je tevens de integrale bladmuziek aan van de Canto Ostinato.

Simeon ten Holt
Met de muziekterm "ostinato" wordt een kort muzikaal motief bedoeld dat gedurende een compositie telkens wordt herhaald. Ten Holt componeerde dit hypnotiserende en bijzonder toegankelijke werk vanuit zijn kleine huisje in Bergen waar de vleugel een groot deel van zijn woonkamer in bezit nam. Achter in de tuin woonde op gepaste afstand zijn vrouw Colette. Na talloze affaires was dit voor Ten Holt de ultieme relatie. Alleen door niet samen te wonen kon je het ultiem houden. "Ik moet vrij zijn, van mensen en van dingen".
Ten Holt componeerde de Canto Ostinato tussen 1976 en 1979. Het stuk wordt vaak uitgevoerd op twee of vier vleugels. Ik vond echter ook beeldmateriaal van InnerAct waarin de uitvoering werd vertolkt met behulp van een harp in verrassende combinatie met een audiovisuele performance. Ten Holt laat de musici van zijn meesterstuk veel vrijheden. De musici bepalen zelf hoe lang gedeeltes worden aangehouden waardoor de duur van het stuk een verrassing blijft.

Originele locaties
Het werk is vaak op originele locaties te beluisteren. Zo was er een uitvoering met vier vleugels in de hal van het Centraal Station in Utrecht, een uitvoering in de Beurs van Berlage waarbij acht musici meer dan één miljoen noten zouden spelen in twee dagen tijd en een uitvoering in de tramremise in Rotterdam waarbij drie beeldend kunstenaars tijdens het concert een aantal schilderijen maakten. De eerste ietwat krakkemikkige uitvoering op een orgeltje vond plaats in de Ruïnekerk in Bergen. Op 24 januari, Simeon zou 91 geworden zijn, is de Canto Ostinato te beluisteren in het door Dirk Jan Postel harmonieus vernieuwde Kranenburgh in Bergen.
Mooi vond ik de uitvoering in juni aan het strand bij Offshore in Bergen aan Zee. Prachtig bedwelmende muziek, deze keer uitgevoerd op twee vleugels en twee Marimba's. Met een ondergaande zon, een kabbelende zee op de achtergrond en een fijn glas wijn werd het een fantastisch mooie avond.

Na afloop spraken wij met een zeer enthousiaste Jeroen van Veen die vertelde dat hij op dat moment bezig was met de organisatie van een ligconcert waarin concertbezoekers onder de vleugels zouden mogen liggen om eens op deze manier de Canto Ostinato te ervaren.
Leuk om te vermelden is dat het boek van Wilma de Rek naast een CD ook een DVD bevat met beelden van een aantal van deze prachtige concerten op bijzondere locaties.

Marjan

Reserveer hier het boek

Bekijk hier de Canto Ostinato, 4 vleugels

Poëzie: stil van bewondering; stil van verwondering.

Stilstaan

Vanmorgen horloge gepakt:
staat stil. Kapot.
Niks meer aan te doen.

Op het balkon gezeten.
Broodje kaas gegeten.
Poes gestreeld.
Geraniums water gegeven.

Radio aangezet. Gewenst
dat niet alleen mijn horloge
maar ook deze dag
stil zou blijven staan.
(Gil van der Heyden)

"Ik ga jullie een gedicht voorlezen", zei de docent Nederlands ons, leerlingen van klas 1, op de middelbare school.
Rollende ogen, vertrokken monden en zuchten van verveling was onze reactie.
De docent las een gedicht van Hans Andreus: 'Voor een dag van morgen'. Ik zal het nooit vergeten.

Dat was voor het eerst dat ik stil was van bewondering, stil van verwondering.
Letters aan elkaar geregen tot woorden, woorden tot zinnen, zinnen die uiteindelijk een verhaal vertellen. Zo ontroerend mooi, zo ontzettend knap gedaan.

Poëzie

En daarin ligt mijn bewondering: juist in die weinige woorden ligt een heel verhaal besloten.
Verwondering over het feit wat het met je kan doen: die weinige woorden, die korte zinnen.
Al naar gelang je stemming, ontroert het je, maakt het je blij, inspireert het je, of laat het je grinniken.
Of je kunt het invullen zoals je zelf wilt:

Jij denkt
dat als ik
dat jij dan
en ik niet

als jij denkt
dat ik dan
zal ik
zodat ik jou
en jij niet
(Harry Mulisch)

Oké, nog één dan: Kaartje uit Rhodos.

                              'Veel eten, drinken, zon en seks!
                                    De hartelijke groeten van je ex!'
(Lévi Weemoedt)

Veel gedichtenbundels van vele dichters zijn beschikbaar in de bibliotheek. Bloemlezingen voor allerlei gelegenheden: geboorte, familie, liefde, verjaardagen. Gedichten over de natuur, over dieren, over de seizoenen, gedichten voor jong en oud.

De gedichten uit dit stukje komen uit de bundel 'Lees maar lang en wees gelukkig': 500 gedichten van bekende en minder bekende dichters in combinatie met het werk van beeldend kunstenaars; een feestje!
'Lees maar lang en wees gelukkig' is te reserveren in de catalogus van de bibliotheek.

Een gezond, goed en gelukkig 2014: ik wens je veel lees,- luister- en kijkplezier. En lees eens een gedicht.

Jeannette