Echte mensen?

Science Fiction
Ik lees, en kijk, veel science fiction. De beste science fiction is, voor mij, die s.f. die maatschappelijke kwesties behandelt of vragen opwerpt. Star Trek The Next Generation is daar een goed voorbeeld van, en dan met name de aflevering 'The measure of a man'. In deze aflevering gaat het om de fundamentele vraag of de android Data zelfbewust is en recht heeft op zelfbeschikking.
Deze vraag wordt ook opgeroepen in de Zweedse tv-serie Real humans (Äkta människor).
Geen futuristische, onherkenbare maatschappij, maar een alternatieve maatschappij waar de mens gebruik maakt van "hubots" (humanoïde robots). Hubots functioneren als huishoudhulp, verplegers, productiemedewerkers en seksmachines. Een maatschappij die dicht bij onze huidige ligt, waar huizen, auto's, school hetzelfde zijn als de onze en waar een hubot via een simpele usb-kabel opgeladen wordt.

Robotica Wetten
Hubots zijn beperkt: allemaal zijn ze voorzien van Asimov's Robotica Wetten:
1. Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt;
2. Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden, behalve als die opdracht in strijd is met de Eerste Wet;
3. Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.
Maar wat als bij een groep hubots deze wetten zijn uitgeschakeld? Een groep hubots heeft geen beperkingen en eigenaar meer en probeert te overleven, reizend van stopcontact naar stopcontact. Hubots zonder eigenaar worden namelijk zonder pardon naar de vuilstort gebracht. Hebben wij het recht om hubots als oud vuil af te danken? Hebben hubots het recht om te blijven bestaan?

Rechten
Wat maakt de mens tot mens? Is het het gebruik van gereedschap, spraak, zelfbewustzijn, dromen, denken?
Wat maakt ons meer "levend" dan een hubot?
Zijn hubots machines zonder dromen, gevoelens, gedachten en dus niet levend of gaat er meer in de "pacmanbreinen" om dan we weten?
In de eerste serie worden deze vragen niet beantwoord. Het tweede seizoen is in Zweden net uitgezonden, maar of ze beantwoord worden?

Naast al die vragen die Real humans oproept is het prachtig vormgegeven. De acteurs die de emotieloze (of toch niet?) hubots spelen zijn fantastisch. Hubots lijken zo verschrikkelijk goed op mensen dat ik voorlopig met de vraag blijf zitten: wil ik er één in huis? Zelf filosoferen over wat leven is? Reserveer dan Real humans.

Sanneke